De Kamer van Overpeinzing

De leerstellingen van de Vrijmetselarij zijn universeel, maar de manier waarop ze worden gepresenteerd aan haar beoefenaars is afhankelijk van het ritueel dat een bepaalde loge gebruikt.

Hoewel de lessen die in deze rituelen gecommuniceerd worden voor het grootste gedeelte met elkaar overeenkomen, kan de manier waarop ze worden doorgegeven verschillen per regio.

Het merendeel van de vrijmetselaren die hun inwijdingen ontvangen in Mexico, Midden- en Zuid-Amerika, Europa, het Midden-Oosten en Afrika zijn bekend met de Kamer van Overpeinzing.

Deze wordt gebruikt in de eerste graad in de Aloude en Aangenomen Schotse Ritus, de Franse Rite, de Braziliaanse Rite en andere afgeleide riten. De Franse term voor de kamer is ‘Chambre de Réflexion’.

Het woord reflexion (vertaald als reflectie) betekent reflecterende of gereflecteerd; weerkaatst licht of warmte of kleur of afbeelding; in diskrediet brengen; heroverweging (of overpeinzing); een idee ontstaan in de geest.

Albert G. Mackey schrijft in zijn Encyclopedie van de Vrijmetselarij over de Kamer van Overpeinzing:

“…a small room adjoining the Lodge, in which, preparatory to initiation, the candidate is enclosed for the purpose of indulging in those serious meditations which its sombre appearance and the gloomy emblems with which it is furnished are calculated to produce. It is also used in some of the advanced degrees for a similar purpose.”

Dit kleine vertrek of kamer, die niet altijd grenst aan de werkplaats, is donker, met de muren zwart geverfd, of gedecoreerd als een rotsachtige ondergrondse grot. Het bevat de volgende attributen:

• een eenvoudige ruwe houten tafel waarop liggen: een menselijke schedel (meestal geplaatst tussen twee gekruiste beenderen), een stuk brood, een kruik met water, een kopje met zout, een kopje met zwavel, een brandende kaars of lantaarn, een zandloper, papier, inkt en pen,
• een houten kruk of stoel, en
• geschilderd op de muur: een haan, een sikkel, het acroniem V.I.T.R.I.O.L. (UM) en diverse uitspraken.

De Kamer

De kamer komt overeen met de grotten waarin de ‘primitieve’ mensen leefden. In de psychoanalyse is de grot een symbool van regressie. Ze is ook een symbool van de moederschoot.

De profaan keert terug naar een tijd van onschuld en naar zijn staat van hoe die was in zijn moeders baarmoeder. Als hij uit de kamer komt, zal het zijn als een geboren worden als een nieuw mens. Daarentegen kan de grot ook het symbool zijn van een graf, net als de graven van de Ouden in Bijbelse tijden.

De Kamer van Overpeinzing staat tegelijkertijd symbool voor een begin en een einde: het einde van een leven als een profaan, en het begin van een nieuw leven als een ingewijde op zoek naar Licht, Waarheid en Wijsheid. Dit kan ook worden geïnterpreteerd als een vorm van opstanding.

Dit motief van de dood en opstanding wordt omschreven in Plutarchus‘ Onsterfelijkheid:

“De ziel op het moment van de dood gaat door dezelfde ervaringen als degenen die zijn ingewijd in de grote mysteriën. Het woord en de daad zijn vergelijkbaar: we zeggen telentai (te sterven) en telestai (ingewijd worden).”

De Schedel

Samen met de gekruiste beenderen, sikkel en de zandloper verwijst de schedel natuurlijk naar de dood en is ze gekoppeld aan de alchemistische verwijzingen die ook aanwezig zijn in de Kamer.

De alchemisten waren gericht op het transmuteren van basale metalen in goud en zilver door het proces van verrotting. Zo moet de profaan zijn natuur transmuteren door middel van een symbolische begrafenis in de Kamer naar een nieuw gevormde mens in de vorm van een ingewijde.

In de alchemie heet dit het Grote Werk (Magnum Opus). Inderdaad, de mens verfijnen, transmuteren en transformeren, en brute onedele metalen in goud veranderen, vereist veel werk!

De schedel in de alchemie, genaamd caput mortuum, is de belichaming van achteruitgang en verval. De gekruiste beenderen zijn meestal de dijen, de gewichtdragende botten van de onderbenen.

Brood en Water

Het stuk brood en de kan water zijn symbolen van eenvoud; het verwijst naar hoe de ingewijde zijn nieuwe leven moet leiden. Brood wordt gemaakt van tarwe, een element verbonden met de godinnen Isis en Demeter.

Isis is de Egyptische moedergodin en ook de godin van de doden. Opnieuw twee aspecten van de Kamer van Overpeinzing. Bovendien wordt volgens de oude beschrijving van een inwijding in de mysteriën van Isis door de schrijver Apuleus de kandidaat geplaatst in een afgelegen cel en moest hij vervolgens deelnemen aan een ceremonie waarin hij allerlei proeven moest doorstaan en overwinnen.

Demeter werd aanbeden tijdens het grote festival in de tempel van Eleusis. Dit evenement werd bekend als de Eleusinische Mysteriën.

Het brood en het water vertegenwoordigen de elementen die nodig zijn voor het leven. Ook al is voedsel onmisbaar voor het materiële lichaam, het herinnert de kandidaat er aan dat het fysieke aspect niet het hoofddoel mag zijn van iemands bestaan.

Bovendien herinneren deze elementen ons aan het Bijbelverhaal over de profeet Elia, die ook verbonden is met brood, water en een grot (zie 1 Koningen 17: 8-11). Hij richtte een school op van profeten in een grot op een berg. Tevens beklom Elia, na het eten van brood en water, de berg van God op een zelfde manier als dat de ingewijde, gevoed door deze symbolen, de proeven die het leven met zich meebrengt kan weerstaan en zijn eigen berg richting het Goddelijke kan beklimmen.

Elia, toen hij eenmaal bovenop de berg was aangekomen, hoorde de stem van het Goddelijke als een stille zachte stem (zie 1 Koningen 19: 5-13); net als de kandidaat zijn innerlijke stem moet volgen gedurende zijn gehele leven.

Alchemistische Elementen

Drie van de alchemistische elementen die gebruikt worden in het Grote Werk waren zwavel, zout en kwik. Deze zijn allemaal aanwezig in de Kamer van Overpeinzing.

Zwavel is het symbool van de Geest, een mannelijk element, en verwijst naar enthousiasme en komt overeen met de deugd van het Geloof.

Zout is een symbool voor Wijsheid, een neutraal element voor zover geslacht betreft, en verwijst naar nadenken (iets wat de kandidaat doet in de Kamer van Overpeinzing) en komt overeen met de deugd van Liefde.

Mercurius is te vinden in de kamer als een haan getekend op de muur. Dit dier is verbonden met de godheid Hermes, dat wil zeggen, Mercurius. Het is een vrouwelijke element en verwijst naar Waakzaamheid en komt overeen met Hoop.

Als de haan bij zonsopgang kraait dan kondigt hij het licht van een nieuwe dag aan. Zo kondigt dit element de hoop aan dat we in onze toekomst het goddelijke Licht mogen ontvangen.

De Zandloper

Dit object herinnert ons aan onze sterfelijkheid. Het maakt ons er op attent dat de tijd snel gaat, net als het zand dat door de zandloper wegstroomt.

De betekenis hiervan is dat we de tijd die ons in de materiële wereld is gegeven, goed moeten gebruiken. Bovendien herinnert het de kandidaat ook eraan dat hij zijn filosofische testament binnen de gestelde tijd moet schrijven.

V.I.T.R.I.O.L. (U.M.)

Vitriool is een zwavelzuur of een sulfaat dat gebruikt werd in alchemistische activiteiten. Het woord is afgeleid van het bijvoeglijk naamwoord ‘venijnig’, dat ‘bijtend’ of ‘vijandig’ betekent, verwijzend naar spraak of kritiek.

Echter, in de esoterische zin is het een acroniem voor de Latijnse uitdrukking: Visita Interiora Terrae, Rectificandoque Invenies Occultum Lapidem. Dit betekent: “Bezoek het binnenste van de aarde, en door het te herstellen vindt u de verborgen steen.” Soms wordt aan dit acroniem U.M. toegevoegd wat betekent Veram Medicina; het ware medicijn.

Als je dit advies metaforisch interpreteert dan is de betekenis dat je de Waarheid binnen in jezelf moet zoeken. De waarheid is verborgen, maar het is de echte oplossing voor onze problemen.

Een zeer geschikt acroniem dat op de muur voor de kandidaat is geschreven, en waar de kandidaat over kan peinzen terwijl hij zijn filosofische testament aan het schrijven is

Volharding en Waakzaamheid

In sommige riten zijn deze twee woorden ook op de muur geschreven. Het woord Doorzettingsvermogen is geschreven onder een Zandloper indien deze niet fysiek aanwezig is maar is getekend op de muur.

Het woord Waakzaamheid is geschreven onder de figuur van de Haan. Deze twee woorden moeten bij de kandidaat inprenten dat hij deze kwaliteiten moet bezitten wil hij slagen in zijn maçonnieke leven.

De symbolen, allusies, allegorieën en metaforen van de maçonnieke rituelen zijn niet duidelijk. De vrijmetselaar moet volharden in zijn bestudering van de maçonnieke symboliek  om zijn rijkdom en diepe betekenis te kunnen waarderen. En hij moet waakzaam zijn dat de lessen die hij daaruit leert niet worden vergeten.

Verschillende spreuken

Naast de overvloed van symbolen in de Kamer van Overpeinzing staan er ook verschillende spreuken op de muren rondom hem. Meestal kan hij volgende uitspraken lezen:
“Als je denkt dat we achter je zwakheden willen komen, dan zal je je ongemakkelijk bij ons voelen.”
“Als louter nieuwsgierigheid je naar ons leidde, ga weg!”
“Als je in staat bent mensen te misleiden, wordt dan angstig want we zullen er achter komen.”
“Als je de verschillen tussen mensen ziet, verlaat dan deze kamer want wij kennen die hier niet.”
“Als je ziel angstig is, ga dan niet verder!
“Als je volhardt, zul je worden gezuiverd, zal je de duisternis overwinnen en zal je verlicht worden.”
“Denk aan het Goddelijke, met nederigheid.”
“Als je goed wil leven, denk dan aan de dood.”
“Gedenk de grote mensen die vrijmetselaars waren.”
“Ken uzelf.”
“Als je hart goed is, ga dan verder en je zal onze steun hebben.”

Filosofisch Testament

Het filosofische testament geeft een glimp van de houding en het karakter van de kandidaat en is uniek voor elk individu. In de Kamer van Overpeinzing heeft hij de tijd om zijn verzoek tot toelating tot de Vrijmetselarij te heroverwegen.

Als zijn motieven niet zuiver zijn zoals hij vermaand wordt door de spreuken op de muur, of als hij bang is en niet moedig genoeg is, dan is hij misschien niet in staat zijn om de geheimen van de Vrijmetselarij in zijn hart te bewaren.

Bovendien kan de kandidaat in de Kamer van Overpeinzing nadenken over hoe hij zijn leven tot nu toe heeft geleefd, en wat hij met zijn toekomstige leven wil doen.

De “reflectie” waar de Franse naam voor deze kamer naar verwijst, is niet alleen het overpeinzen van zijn leven, maar vooral de weerspiegeling van de kandidaat van zijn eigen innerlijke wezen.

De Kamer van Overpeinzing leert ons belangrijke lessen. Ware initiatie is een individueel innerlijk proces. Niemand kan een persoon transformeren behalve hijzelf. Anderen kunnen begeleiden en helpen, maar uiteindelijk is het individu de enige die het Grote Werk kan uitvoeren. De Kamer van Overpeinzing belichaamt dit proces.