INTRODUCTIE
THEORIE
PRAKTIJK
CONCLUSIE

De kunst van attentie

Prosoché is de spirituele oefening van ‘zelf-attentie’, of zoals we het tegenwoordig noemen ’mindfulness’. Door deze oefening traint de student zich mentaal om steeds beter alert te zijn op elke actie, gedachte en sensatie die hij heeft of ervaart wanneer deze zich voordoen.

Om deze alertheid te verbeteren is een bepaalde training nodig. Of je loopt, zit, staat, hurkt, slaapt, eet, drinkt etc., je dient volledig bewust te zijn van wat je doet. Dit betekent dat je geheel in het moment dient te leven. Het betekent niet dat je het verleden moet vergeten of niet mag nadenken over de toekomst. Je moet juist nadenken over die andere tijd maar altijd in relatie tot het nu, wat je nu doet en wat daarvoor nodig is.

Prosoché betekent niet dat je continu denkt: ‘Ik doe nu dit’ of ‘Ik doe nu dat.’ Het gevaar van deze gedachten is dat je bewust wordt van jezelf en daardoor niet in het nu zit maar in het idee van ‘Ik ben’. Je moet aandachtig zijn op elk gevoel of sensatie die je ervaart. Je dient jezelf te observeren als een objectieve wetenschapper.

Het is opmerkelijk dat veel mensen die boos worden vaak niet bewust beseffen dat ze boos zijn. Wanneer je tegen die persoon zegt dat hij of zij boos is, de emotie benoemt, worden ze vaak rustiger en ook vaak oncomfortabel. Aandachtig zijn op je gedachten en sensaties is heel moeilijk om te praktiseren.

De oude filosofen definieerden de psyche vaak in begrippen en termen van actie, zoals ‘dat wat zichzelf beweegt’. De hegemonikon – ook wel nous of daimon genoemd door de oude filosofen – was dus de oorzaak van goede of slechte gedachten en emoties, in reactie op bepaalde indrukken.

Deze gedachten en emoties kunnen gezien worden als ‘bewegingen van de geest’. In een simpel (laagopgeleid) persoon was volgens de oude Grieken de hegemonikon (de overheersende faculteit van de geest) ‘continu en extreem geagiteerd’. Een simpel persoon is dus niet in staat om meerdere emoties en begeertes die in hem opkomen te weerstaan indien hij niet zijn psychê kan kalmeren.

De filosoof Epictetus verklaarde het als volgt:

‘De ziel is als een schaal gevuld met water. En indrukken zijn als stralen zonlicht die op het oppervlakte vallen. Wanneer het water verstoord is dan lijken de zonnestralen ook verstoord. Maar in realiteit zijn de stralen niet verstoord. Wanneer iemand dus van slag raakt, zijn het niet de deugden die van slag zijn, maar de geest waarin ze bestaan. Wanneer de geest tot rust komt, zo zullen de deugden ook tot rust komen.’

Het ontwikkelen van aandacht, wat niet kan zonder de geest te kalmeren, helpt ons om onszelf te verbeteren. Prosoché is de basis voor het praktiseren van spirituele oefeningen.

Alle oefeningen vereisen continu zelf-bewustzijn; het bewustzijn van de bewegingen van de geest. Hierdoor wordt de student volledig verantwoordelijk voor zijn (voor)oordelen, acties, angsten en begeertes. Zonder deze eigenschap van geconcentreerde aandacht is zelfkennis, zelfverbetering en zelfrealisatie niet mogelijk.

Post a comment

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.