De wetenschap van het hermetisme
De vrijmetselarij is gebaseerd op zowel neoplatonische – en stoïcijnse principes, als op hermetische principes. Het hermetisme is een goede levensbeschouwing voor vrijmetselaren die geïnteresseerd zijn in de spirituele diepte van de vrijmetselarij.
Veel Nederlandse vrijmetselaren vragen zich af waarom traditioneel de belangrijkste vereiste om vrijmetselaar te kunnen worden was – en buiten Nederland nog steeds is – dat je in een goddelijke entiteit gelooft. In de Vrijmetselarij wordt deze entiteit ook wel aangeduid als het Hoog Beginsel of de Opperbouwmeester des Heelals.
Het hermetisme heeft niet de twee tekortkomingen die de meeste moderne (atheïstische) denkers in religie vinden. Hieronder behandelen we de twee tekortkomingen die we vaak zien in religies, en waarom het hermetisme een goed alternatief biedt.
Wie is Hermes Trismegistus en Thoth?
Geen tussenpersoon nodig
Ten eerste, het hermetisme vereist niet dat iemand zich als tussenpersoon opstelt tussen de beoefenaar en het goddelijke.
Je kunt dit contact met het hogere zelf maken en onderhouden. In het hermetisme zijn priesters of een kerk niet nodig.
Er is geen machtsstructuur om de beoefenaar te begeleiden (of negatief gesteld; te manipuleren).
Als je naar een hermetische groep gaat om hulp of begeleiding te zoeken, en wanneer deze groep echt hermetisch is, dan zullen de leden van de groep erkennen dat de goddelijke vonk in jou even groot is als de goddelijke vonk in elk van hen.
Niemand is beter of slechter, zuiverder of meer zondig. Sommige mensen zijn gewoon beter opgeleid – in theorie en/of praktijk – en weten daardoor meer over een bepaald onderwerp of een bepaalde oefening.
Geloof en wetenschap
Ten tweede, het hermetisme vereist geen geloof in strijd met de materiële wetenschap. God is geen vriendelijke blanke man die het universum letterlijk in een week schiep en zich obsessief bekommert om je seksleven.
Nee, goddelijkheid is een vreemde en mysterieuze bron waaruit “mogelijkheid” of “potentieel” voortkomt. Goddelijkheid is de wil – en het vermogen – om verandering te realiseren in een verder voor de mens ogenschijnlijk mechanistisch wetenschappelijk universum. Goddelijkheid is de onzekerheid in het “kwantumschuim”. God is “bewustzijn”.
Het geloof in “God” is het geloof dat bewustzijn iets is dat echt bestaat, ook buiten de mens om bestaat, en dat bewustzijn niet slechts een illusionair bijproduct is van een biochemisch netwerk dat zich alleen maar in je schedel bevindt.
Al gelovig
Als je op dit moment gelooft in vrije wil en bewustzijn, dan ben je al “gelovig”. Want dit zijn geen bewezen wetenschappelijke concepten. Indien je het vertrouwen hebt dat ze bestaan, dan ben je religieus genoeg voor zowel de beoefening van het hermetisme als de vrijmetselarij.
De erkenning dat er iets in het universum bestaat dat mysterieus, onverklaarbaar (op dit moment) en schijnbaar goddelijk is, is genoeg “geloof” om zowel toegelaten te worden tot de vrijmetselarij als om het hermetisme te beoefenen.
Het hermetisme is een verzameling metaforen en allegorieën die je helpen bovenstaande concepten te begrijpen en – beter nog – te overdenken. En je daardoor ook helpt om beter de vrijmetselarij te begrijpen (en dus ook te beoefenen).
Nieuwe concepten
De moderne “mysticus” Jung heeft veel geschreven over het concept dat we geen woorden hebben voor dingen die we niet begrijpen. Dat is de aard van hoe we denken. We hebben geen woord voor een concept totdat het concept wordt bedacht en benoemd.
Dus, aan de rand van een nieuwe gedachte gebruiken we bestaande concepten en woorden op nieuwe manieren. We combineren ze in vreemde combinaties om verbindingen te activeren die er momenteel niet zijn. Zo ontstaan nieuwe inzichten.
Dit Jungiaanse principe is van groot belang voor het begrijpen van het hermetisme en de vrijmetselarij. Het toont een realiteit die niet letterlijk en als vaststaand dient te worden genomen. Het beschrijft het onbeschrijfelijke.
Wanneer je de hermetische teksten aandachtig leest, dan zal je merken dat je een beter begrip ontwikkelt van dingen waar je gewoonweg “de woorden niet voor hebt” om ze met anderen te delen.
In plaats daarvan val je terug op eeuwenoude allegorieën, religieuze termen en universele archetypen waardoor mensen je vreemd gaan aankijken omdat je klinkt als een gekke mysticus.
Wetenschappers
Hermetici zijn wetenschappers. Alleen wetenschappers van het geestelijke en het universele. Zij schrijven ook over wiskunde, maar over geestelijke wiskunde. Zij schrijven ook over astronomie, maar over geestelijke astronomie. Zij schrijven ook over grammatica, maar over geestelijke grammatica.
De zeven vrije wetenschappen hebben zeven geestelijke varianten. Om hun wetenschap te kunnen beschrijven en te kunnen delen met andere geestelijke wetenschappers hebben hermetici een eigen taal met eigen termen en definities moeten ontwikkelen.
Soms lijkt die taal veel op de gewone taal, maar wanneer het om echt diep mystieke en rationeel onbegrijpelijke concepten gaat, vallen ze terug op de taal van de religie en gebruiken ze bijvoorbeeld termen als ziel, engelen, demonen, sferen en dimensies die muziek maken.
Denk je de overstap te kunnen maken van de rationele, materiële wetenschap, naar de supra-rationele geestelijke wetenschap dan biedt het hermetisme je een leerschool en laboratorium waar je een leven lang mee bezig kan gaan. Een geestelijke wetenschap die ervoor zorgt dat de vrijmetselarij nog meer diepgang krijgt.
Interesse om met het hermetisme te beginnen? Begin vandaag met de online cursus
Ik heb er wat moeite mee, als er beweerd wordt, dat het ‘hermetisme’ iets is als een hedendaagse stroming. Dat is het mijns inziens niet. Wat we op universiteiten enz. wel doen is datgene wat we nu ‘hermetisme’ – en de aftakkingen ervan – noemen, bestuderen. Niet omdat we er in geloven, maar om het te begrijpen. Niet omdat het in zijn ‘zuivere vorm nu aanwezig is in onze samenleving, maar wel omdat het grote invloed heeft uitgeoefend op allerlei geestelijke stromingen die in de christelijke jaartelling zijn ontstaan. O.a. het christendom en ‘ketterse’ aftakkingen ervan. Deze invloed gaat wel… Lees verder »
Beste Anne,
Er zijn wel degelijk individuen en groepen die ook hede ten dage het hermetisme beoefenen. Op universiteiten wordt het theoretisch bestudeerd, maar inderdaad niet gepraktiseerd. Het praktische hermetisme is buiten de poorten van de academische wereld te vinden.
Sporen van het hermetisme vind je terug in genootschappen als de vrijmetselarij en de verschillende alchemistische en rozenkruisers-groepen. En er zijn ook allerlei afsplitsingen en versies van de Hermetic Order of the Golden Dawn die een vorm van hermetisme praktiseren.
Maar er zijn ook groepen en individuen die het ‘pure’ hermetisme beoefenen.
Dan is de vraag: wat is puur hermetisme????? Aan de ene kant heb je oorspronkelijk de filosofische Hermetica, aan de andere kant de praktische Hermetica. Van de filosofische Hermetica is het Corpus Hermeticum het belangrijkste voorbeeld. De praktische Hermetica bestaat uit astrologie, magie en alchemie. De mystieke figuur van Hermes Trismegistus heeft nooit bestaan. De geschriften van deze Hermes, die voortgekomen is uit de Egyptische Thoth zijn geschreven door vele auteurs, die zijn naam hebben gebruikt. Soms spreken deze auteurs zichzelf ook tegen. Casaubon heeft blootgelegd dat de uitspraken van deze Hermes niet uit de tijd van Mozes komen, maar… Lees verder »
Hoi Anne, De theorie dat er twee soorten hermetica waren, de theoretische en de praktische, is na de vondst bij Nag Hammadi van de les van de achtste en negende sfeer achterhaald. Net als de theorie dat auteurs zichzelf tegenspreken. Nadat Peter Kingsley overtuigend aantoonde dat de naam Poimandres een Griekse vertaling was van een authentieke Egyptische uitdrukking, is er nog veel meer bewijs gekomen dat het hermetisme wel degelijk een authentieke Egyptische esoterische traditie was, en ook een krachtige en praktische methode was voor zelfrealisatie. De aanklacht van Casaubon is weerlegd. Hij deed meer aan christelijk polemiek dan aan… Lees verder »
Als we dan toch boeken aanraden, dan vind ik de Hermetische schakel van Jacob Slavenburg ook een aanrader. Dit boek toont aan dat de wortels van de hermetische filosofie, mystiek en van de alchemie Egyptisch zijn. Maar wat ik eigenlijk veel belangrijk vindt: het is een laagdrempelige introductie in de wereld van de hermetiek en de drie voornaamste standaardwerken die in het Nederlands zijn vertaald: het Corpus hermeticum, de Asclepius en Hermes Trismegistos. Zo worden de teksten een stuk toegankelijker omdat je dwarsverbanden en rode draden gaat herkennen.