Agnostische Wetenschap

Dr. Niels Bohr heeft in 1926-28 de “Kopenhagen Interpretatie” geformuleerd (ook wel het “agnostische model” genoemd) wat er op neer komt dat elke theorie die gebruikt wordt in de wetenschap om onze ervaringen met de wereld te organiseren alleen een model kan zijn van deze wereld en dat het nooit verward moet worden met de echte wereld. Je kan “wereld” vervangen in “realiteit”.

Alfred Korzybski heeft dit ook treffend verwoord met de zin “de map is niet het gebied”. Alan Watts verwoordde het als “het menu is niet de maaltijd”.

De wetenschap tekent kaarten en gebruikt deze kaarten om andere kaarten te tekenen, maar geen van deze kaarten is de wereld.

Theoretische natuurkunde

Een leuk voorbeeld van deze tweestrijd tussen theorie en realiteit is de hogere wiskunde, of theoretische natuurkunde. Deze wetenschap kan allerlei dingen wiskundig berekenen die de mens niet kan observeren (denk aan onontdekte planeten of sterrenstelsels). En wanneer de wetenschap wel zover is dat het die dingen kan observeren dan blijkt de berekening te kloppen. Het lijkt er dus op dat het heelal onderhevig is aan allerlei wiskundige formules en dat de wetenschap alleen nog achter de juiste formules moet komen om het heelal te kunnen verklaren.

Dit zorgt voor de volgende vraagstelling:
Het heelal schijnt op basis van allerlei gecompliceerde wiskundige formules te werken. Heeft de mens dan eigenlijk de wiskunde ontdekt of heeft de mens de wiskunde uitgevonden? Indien je antwoord dat de mens de wiskunde heeft uitgevonden, hoe komt het dan dat het gehele heelal zich vormt naar onze uitvinding?

Geen van beide mogelijke antwoorden (ontdekking of uitvinding) kan bewezen worden en dus komt het aan op geloof. Dus zelfs het fundament van de huidige empirische wetenschap is gebaseerd op een geloofsovertuiging.

Dit verklaart ook hoe het komt dat verschillende wetenschappers die toch hetzelfde onderzoek doen met radicaal verschillende uitkomsten kunnen komen. De reden is dat de geloofsovertuiging van de wetenschapper de uitkomst van het onderzoek sterk beïnvloedt en dat er niet zoiets bestaat als objectief onderzoek.

Gelukkig begint de huidige wetenschap deze subjectieve factor te accepteren en stapt het dus af van het idee dat de wetenschap in staat is tot het vormen van “wetten”.