Boekrecensie: De Magdalenacodex

Met De Magdalenacodex voltooien Jacob Slavenburg en Jeroen Windmeijer hun zogenoemde “sterke-vrouwentrilogie”. De trilogie is een eerbetoon aan drie legendarische vrouwen en daarmee aan vrouwen in het algemeen.

Sterke-vrouwentrilogie

In het eerste boek in de “sterke-vrouwentrilogie”, Het Isisgeheim, stond de Egyptische godin Isis centraal, die tot op de dag van vandaag een rol speelt in de religieuze beleving van veel mensen. Daarna volgde Het Evacomplex waarin Jacob Slavenburg en Jeroen Windmeijer een radicaal nieuwe visie op het scheppingsverhaal van de mens lieten zien. In het boek lieten de schrijvers zien dat er veel kanttekeningen zijn te plaatsen zijn bij de traditionele uitleg van Eva’s rol in het hele verhaal van de zondeval.

In hun nieuwe boek De Magdalenacodex gaat het om een ander schandaal van de rooms-katholieke kerk. Maria van Magdala behoorde als echtgenote van Jezus tot zijn intiemste kring. Zij was echter niet alleen zijn levensgezel, maar ook zijn briljantste discipel.

Maria Magdalena was een ingewijde, een zeer wijze vrouw die aan anderen de werkelijke betekenis van Jezus’ woorden uitlegde. De kerk maakte van haar een schuldbewuste prostituee in een poging haar centrale rol in de vroege Jezusbeweging te bagatelliseren. Met hun nieuwe boek willen de beide schrijvers Maria van Magdala weer de plek geven die haar toekomt. Zijn de schrijvers daarin geslaagd?

Het verhaal

Omdat De Magdalenacodex een reli-thriller is, kunnen we natuurlijk niet teveel over het verhaal vertellen. In het kort gaat het verhaal erover dat in het Venetiaanse Marciana, een van de oudste bibliotheken ter wereld, bibliothecaris Marco Visconti een eeuwenoud manuscript vindt. Het lijkt te zijn geschreven door Simon, een broer van Jezus, en het gaat over Maria Magdalena, de vrouw die al tweeduizend jaar tot de verbeelding spreekt.

Al snel vormt het manuscript het middelpunt van een strijd op leven en dood. Waar de een de waarheid zo snel mogelijk naar buiten wil brengen, wil de ander Maria Magdalena voor altijd het zwijgen opleggen. Drie vrouwen – Sofia, Susanna en Veronica – worden ongewild hoeders van het gevoelige geheim dat het manuscript herbergt. Maar dan blijkt: wie het manuscript in handen heeft, is zijn leven niet zeker.

Het boek bevat veel informatie die Jacob Slavenburg jarenlang heeft verzameld. De lijst met geraadpleegde literatuur is maar liefst vier pagina’s lang. Jeroen Windmeijer heeft al het betrouwbare historische materiaal verwerkt in een spannend verhaal.

Onze mening

Voor mensen die van historische thrillers houden, zoals van Dan Brown, is het smullen bij De Magdalenacodex. Het verhaal is spannend. De hoofdstukken zijn kort en bondig met veel cliffhangers die uitnodigen tot binge-lezen. De hoofdpersonen zijn driedimensionaal met hun eigen persoonlijkheden en motivaties. En op de achtergrond spelen geheime genootschappen weer een intrigerend duister schaakspel. Mooi in het boek is dat sterke onafhankelijke vrouwen de hoofdrollen spelen.

Omdat bezoekers van deze website niet op zoek zijn naar betrouwbare informatie over goede thrillers maar over gnostiek, mystiek, filosofie en levenskunst, focussen we deze recensie voornamelijk op de mystieke thema’s in het boek vanuit een vrouwelijk perspectief.

Waarschuwing: hieronder geven we wat spoilers van het boek.

Manuscript

Centraal in De Magdalenacodex staat het teruggevonden manuscript van Simon, een broer van Jezus. Het manuscript is een biografie van Jezus. Als onderdeel, en laatste deel, van de “sterke-vrouwentrilogie” vinden we het jammer dat het manuscript is geschreven door een man, Simon, over een man, Jezus. Maria Magdalena wordt in dit manuscript wel een paar keer genoemd, maar vooral als “vrouw van”.

Terwijl er ook het prachtige, raadselachtige en mystieke Evangelie volgens Maria Magdalena is. Deze tekst toont ons een radicaal ander christendom. Eentje waar een innerlijke geestelijke verandering de sleutel is tot verlossing in plaats van de pijnlijke dood en opstanding van Jezus van Nazareth.

Het Evangelie volgens Maria Magdalena leert ons dat de sleutel tot verlossing geheime kennis is die wordt onthuld door profetische visioenen, dat de apostolische traditie en autoriteit berusten op het begrijpen van dat mystieke geheim in plaats van dynastieke overdracht, en dat het Maria Magdalena en niet Petrus was die de ware ontvanger was van dat geheim.

Maria Magdalena is dus de ware erfgenaam van het apostolische christendom en niet de Katholieke Kerk via Petrus. Dat Maria Magdalena de vrouw van Jezus was, is dus van minder belang dan dat zij de ware erfgenaam is van zijn leer.

Jammer dat de schrijvers niet meer aansloten bij het bestaande Evangelie van Maria in plaats van een nieuw verhaal te bedenken, geschreven door een man over een man. En er was ook een perfecte aanleiding. De eerste zes pagina’s en de laatste vier pagina’s van het Evangelie van Maria Magdalena worden nog steeds vermist. Hoe spannend was het geweest wanneer in het verhaal deze tien pagina’s waren teruggevonden?

Duivels en visioenen

Een belangrijke episode in het verhaal van Maria Magdalena is hoe zij door Jezus werd bevrijd van zeven demonen. De duiding in het boek De Magdalenacodex is dat veel van de zaken die in de Bijbel worden beschreven terug te brengen zijn tot ziekten die de mensen toen niet begrepen.

De “bezetenheid” van Maria Magdalena was dus mogelijk gewoon een epileptische aanval of een psychische ziekte. Een hoofdpersoon in het boek gaat zelfs zo ver om te beweren dat vrouwen soms dit soort aanvallen faken om een nieuw gasfornuis te krijgen, een bijgebouw voor een keuken, nieuwe kleding of te voorkomen dat de man een tweede vrouw in huis haalt.

In het Evangelie volgens Maria Magdalena beschrijft Maria het proces waardoor de eeuwige ziel kan ontsnappen aan de demonische poortwachters van deze materiële wereld. De ziel wordt geconfronteerd met zeven hemelse poortwachters waaraan ze dient de ontsnappen. De beklimming van de ziel langs de zeven poortwachters lijkt verdacht sterk op de planeetreis van de ziel in het hermetische boek Poimandres.

Vanuit mystiek oogpunt is het daarom aannemelijker om te veronderstellen dat de uitdrijving van de zeven demonen eigenlijk een hermetisch inwijdingsrituaal was waarin Maria Magdalena door haar spirituele leraar Jezus langs de zeven poortwachters werd geleid om haar ziel te bevrijden van materie. Dit zet haar meer neer als sterke vrouw, dan een jong meisje dat met schuim op de lippen een epileptische aanval krijgt.

Naast bovengenoemde episode is nog een andere episode in het verhaal van Maria Magdalena heel belangrijk. Zij was namelijk de eerste persoon die na de kruisiging de herrezen Jezus zag. Dit visioen is mede waardoor zij de titel kreeg “apostola apostolorum“, de eerste onder de apostelen. In De Magdalenacodex bagatelliseert een vrouwelijk hoofdpersoon dit visioen als dat het in die tijd heel normaal was om visioenen te hebben waarin men dierbare overledenen ontmoet.

Conclusie

De Magdalenacodex is een zeer spannende reli-thriller. Het verhaal gaat van de ene spannende cliffhanger door naar de volgende waardoor je blijft lezen. Leuk dat de drie belangrijkste hoofdpersonen in het boek allemaal sterke, onafhankelijke vrouwen zijn. Dankzij de grote kennis van Jacob Slavenburg zijn de vele geschiedkundige, theologische en bijbelse wetenswaardigheden boeiend en betrouwbaar.

Zijn de schrijvers erin geslaagd om Maria Magdalena als sterke vrouw neer te zetten en dan vooral als sterke mystieke vrouw? Wij komen helaas tot de conclusie dat dit niet is gelukt.

Het manuscript waar het boek om draait is geschreven door een man voor een man. Maria wordt vooral beschreven als “vrouw van”. Jezus wordt verliefd op haar omdat ze een mooie, jonge vrouw is, en niet om haar innerlijke verheven staat.

Jammer dat in het boek de “duiveluitdrijving” van Maria Magdalena lijkt te worden gebagatelliseerd als epilepsie of een psychische ziekte, misschien zelfs als vrouwelijke hysterie, en niet als een hermetisch-mystieke inwijding in de hoogste sferen. Het visioen dat aantoont dat Maria de apostel der apostelen is, lijkt te worden gebagatelliseerd als een normaal visioen van een overleden dierbare dat heel veel mensen hebben.

De Magdalenacodex is een spannende reli-thriller, maar met een paar gemiste kansen op het mystieke vlak.

Meer over het Evangelie volgens Maria Magdalena