Vrijmetselarij en het internet – Deel II

Wanneer je googled op ‘freemasonry’ dan krijg je meer dan 13,5 miljoen hits. Veel daarvan is negatief van toon. Dat wordt duidelijk bij het googlen op ‘freemasonry’ samen met ‘conspiracy’. Dan vindt Google meer dan 3,8 miljoen hits.

Door de laagdrempeligheid van het internet is het heel gemakkelijk om zelf informatie toe te voegen. Er is geen organisatie die toetst of deze informatie waar is. Door de onbekendheid van (oudere) broeders met het internet, en door onze cultuur van stilzwijgen, hebben we de propaganda-oorlog op het internet verloren.

Elke dag komen er tientallen, misschien wel honderden, webpagina’s en online video’s bij waarin de vrijmetselarij afgeschilderd wordt als iets satanisch. Extreme christenen denken dat we in bed liggen met Moslim-extremisten (via de Tempeliers en Hashishin), en Moslim-extremisten denken dat we in bed liggen met de wereldwijde Joodse samenzwering. Beide extreme groeperingen zijn misschien wel letterlijk op ons bloed uit.

De propaganda-oorlog en de makkelijke beschikbare informatie over onze ‘geheimen’ dwingt ons om een antwoord te bedenken op de vraag wat de vrijmetselarij nou eigenlijk is. Hoe definiëren we vrijmetselarij?

Soms lijkt het alsof we bang zijn om een antwoord te formuleren. Dit komt, mijns inziens, door de extreem doorgeschoten relativering in de vrijmetselarij. Wat de huidige situatie nog gecompliceerder maakt, is dat veel broeders trots zijn dat de Koninklijke Kunst puur subjectief is.

Wie durft nog een antwoord te geven op de vraag hoe de vrijmetselarij een goede man beter maakt? Wie durft te zeggen wat een ‘goede man’ is, wat ‘beter’ is en hoe de vrijmetselarij dit voor elkaar krijgt.

De Engelse definitie van vrijmetselarij is “a peculiar system of morality veiled in allegory“. Wie weet wat de moraliteit is die de vrijmetselarij uitdraagt? Te vaak is het postmoderne antwoord “wat de broeder ervan maakt”. Dit antwoord slaat alles dood en is nadelig voor het imago van de vrijmetselarij. Door het postmodernisme leven we in een maatschappij waarin we iemands onwetendheid net zo serieus moeten nemen als de kennis van een ander. Want wat is waarheid?

Hoe kunnen we ons imago, on- en offline, verbeteren en aan promotie doen, als we zelf niet weten wat de vrijmetselarij nou eigenlijk is? En als wij geen goed antwoord formuleren op deze vraag, dan doet de buitenwereld dat dus wel.

Vraag aan een toevallige voorbijganger wat de vrijmetselarij is en je krijgt vaak een van drie antwoorden: weet ik veel, een samenzwering om de wereld te controleren, of een chique herensociëteit om te netwerken. Eigenlijk is het eerste antwoord de minst erge. Vraag je het een aan toevallige internetgebruiker dan is het antwoord dat de vrijmetselarij een levensgevaarlijke samenzwering is. Ik denk dat iedereen wel inziet dat dit een groot probleem is.

Het internet is niet alleen onmisbaar (geworden) in onze voorlichting naar belangstellenden toe, maar ook om oprecht geïnteresseerde mannen die eerste belangrijk stap te laten maken. Tevens maakt het internet de aanmelding en de verwerking van de administratieve processen wanneer een kandidaat zich uiteindelijk heeft aangemeld, een stuk sneller en gemakkelijker.

Teun: Mijn houding ten opzichte van de zusters is veranderd. Ik ben er nu achter dat de gemengde loges bestaan uit Broeders en Loeders.

Zoek wat ons verbindt, vermijd wat ons scheidt

In 2011 werden er tijdens het Grootoosten twee moties ingediend, te weten: ‘Vrijheid van Denken’ en ‘Vrijheid van Ontmoeten’. Hoe zeer de Nederlandse vrijmetselarij de kracht van het internet onderkent, blijkt uit het antwoord van het toenmalige Hoofdbestuur op deze moties. Op dit antwoord ga ik hier nu niet dieper op in.

In de grondwet van de Orde staat dat: “het lidmaatschap van de Orde onverenigbaar met het lidmaatschap van een andere organisatie die zich voordoet als vrijmetselarij of als zodanig te kenschetsen is, maar die niet regulier verklaard is, niet als vrijmetselarij door ons erkend is.”

De realiteit op het internet is, dat veel reguliere broeders lid zijn van één of meerdere online maçonnieke praatgroepen, bijvoorbeeld op LinkedIn of Facebook. Van deze groepen zijn ook irreguliere en niet-erkende broeders en zusters lid. Opmerkelijk is dat veel broeders en zusters ervaren dat in deze online groepen beter wordt gecompareerd dan de in hun bekende loges.

Op het internet bestaat namelijk geen regulariteit of erkenning. En dit wordt door zowel de broeders als zusters als een groot goed beschouwd. Anders gezegd, ‘Vrijheid van Denken’ en ‘Vrijheid van Ontmoeten’ is al in volle gang. Op het internet staat de vrijmetselarij met minstens één been in de 21ste eeuw, terwijl de offline vrijmetselarij nog vastzit in de 50-er jaren van de vorige eeuw. Ook hierbij zien we de generatiekloof die het internet heeft veroorzaakt.

Toon: Mij heeft het in ieder geval veel contacten opgeleverd die ik anders niet zo snel zou krijgen, maar meer belangrijk: de discussies leveren toch steeds weer andere inkijken op, en heel mooi studiemateriaal!

Het Eerste Grote Licht

Dit brengt ons op een andere ontwikkeling die gaande is en die ons ook in de loge zal bereiken. Met het verdwijnen van de Bijbel als gemeenschappelijk referentiekader voor gedeelde waarden, normen, legendes en mythes kan de vraag gesteld worden of de Bijbelse verwijzingen in onze ritualen de internetgeneratie zal aanspreken of dat we alleen nog jonge gelovige christenen aanspreken. Door de aanwezigheid van de Bijbel en het gemis van vrouwen in de loge lopen we het risico om de esoterische versie van de SGP te worden.

De internetgeneratie heeft wel een gemeenschappelijk referentiekader; het zijn de films waarmee ze zijn opgegroeid. De meest geciteerde films op het internet, in willekeurige volgorde, zijn: Casablanca, The Godfather, Scarface, Star Wars (originele trilogie), Gone with the Wind, Monty Python & the Holy Grail, Princess Bride en Young Frankenstein.

Hoeveel broeders zijn bekend met deze films? Over vijf jaar zullen deze films het referentiekader zijn van nieuwe broeders en niet de verzamelde werken van Couperus, Mulisch of Multatuli, en zeker niet de verhalen in het Oude en Nieuwe Testament.

De onbekendheid van de Bijbel bij de internetgeneratie zal ervoor zorgen dat de achtergrond van onze ritualen, zowel in de Blauwe Graden maar misschien nog meer in de Zij-graden, onbegrijpelijk en daardoor mogelijk nietszeggend wordt. Dit probleem kan ondervangen worden door nieuwe jonge broeders Bijbel-les te geven, maar dan nog zal het Bijbelse karakter van onze ritualen stevig aan zeggenschap inboeten.

Antoon: Ik stelde in mijn Leerlingtijd, toen internet nog maar weinig bekend was, veel vragen waar mijn mentor geen antwoorden op wilde geven. Tot het moment dat hij tegen mij zei: “Ik zal het je maar vertellen, want anders vind je het antwoord toch wel op internet!”

Niet alleen bedreiging, maar ook kans

Het internet vormt niet alleen een bedreiging voor onze ‘geheimzinnigheid’ en is niet alleen een verbindingsmiddel tussen broeders onderling en tussen broeders en de profane wereld. Het internet is ook de plek waar vrijmetselaren verder kunnen bouwen aan onze Tempel van Volmaking.

De vrijmetselaar moet het internet niet zien als een noodzakelijk kwaad, maar juist als het allernieuwste (en misschien het allerbeste) werktuig op het Tableau. De opdracht “Doe U als vrijmetselaar kennen in het Westen” is nu verruimd met het “Doe U als vrijmetselaar kennen op het internet”.

Het internet bevindt zich in de stoffelijke helft van ons Tableau en ook in de digitale wereld dienen we samen te komen op het Waterpas en uit elkaar te gaan op de Winkelhaak. En ook op het internet dient de vrijmetselaar zich kundig te manoeuvreren tussen de witte en zwarte tegels.

Veel internetgebruikers beginnen genoeg te krijgen van de gejaagdheid van het (te) snelle internet. Er is een nog prille stroming op gang aan het komen dat het ‘slow web’ (het langzame internet) wordt genoemd.

Het ‘slow web’ staat voor een internet waarop niet de snelheid en veelheid van reageren bepalend is voor de aandacht die je krijgt, maar of je de juiste inhoud op het juiste moment aanbiedt. En, nog belangrijker, of die informatie gelezen dan wel gekeken en begrepen is, en misschien zelfs wel ‘gevoeld’.

Er is een trend gaande op het internet waar een oppervlakkige aanraking (“Liken”) verschuift naar een dieper begrip. Dit moet voor vrijmetselaren niet alleen bekend, maar ook als muziek in de oren klinken. Dit is namelijk één van de essenties van de vrijmetselarij en iets dat vrijmetselaars door de eeuwen heen in zichzelf en om zich heen proberen te verwezenlijken.

Ook onze manier van compareren kan een goed voorbeeld zijn voor hoe mensen zich op het internet gedragen. Bevind je je op het internet in een interessante discussie en wil je reageren, laat deze impulsieve actie even rusten, lees wat anderen schrijven, en vraag je af of je toevoeging nog waarde heeft voor het grote geheel. Is dit niet het geval? Sla dan je reactie gewoon een keertje over.

Hoe mooi zou het zijn wanneer het merendeel van de internetgebruikers op deze manier met elkaar van gedachten gaan wisselen? Dan is er weer een muurtje bij-gemetseld aan onze Tempel der Mensheid.

GA TERUG NAAR DEEL I